Þessi grein er frá Doktor.is og er birt með góðfúslegu leyfi þeirra.
Hvað eru orkudrykkir?
Undir orkudrykki flokkast flestir þeir drykkir sem innihalda mikið magn koffíns, ásamt því að í flestum þeirra má einnig finna viðbætt vítamín, grænt te eða önnur virk efni. Einnig er algengt að þessir drykkir innihaldi sætuefni í stað sykurs.
Hvað er koffín?
Koffín er náttúrulegt, örvandi og ávanabindandi efni sem finnst í ýmsum vörum svo sem kaffi, kakói, gúarana sem og svörtu og grænu tei . Matvæli unnin úr þessum vörum geta einnig innihaldið koffín. Koffín hefur æðaútvíkkandi áhrif ásamt því að hjartsláttur verður örari, þetta veldur auknu blóðflæði til líffæra sem orsaka þau örvandi áhrif sem fólk verður fyrir við neyslu efnisins.
Hver eru áhrifin?
Þessara drykkja er í flestum tilfellum neytt til að ná fram einhverskonar örvandi áhrifum, draga úr þreytu eða auka einbeitingu og/eða afkastagetu.
Neysla koffíns í miklu magni getur haft neikvæð áhrif bæði á líkamlegt sem og andlegt ástand. Helstu einkenni geta verið höfuðverkur, svimi, ógleði, skjálfti, erfiðleikar varðandi svefn, hjartsláttartruflanir, hækkaður blóðþrýstingur, kvíðatilfinningar, áhrif á tannglerung o.fl.
Börn, unglingar og barnshafandi konur eru hópar sem eru sérstaklega viðkvæmir fyrir neikvæðum áhrifum koffín neyslu, en taugakarfi barna og unglinga er í stöðugri mótun og geta óæskileg áhrif komið fram jafnvel við litla neyslu. Þar sem að koffín getur ferðast í gegnum fylgju og til fóstur, verður fóstrið fyrir áhrifum koffíns, og vara áhrifin lengur hjá þeim en hjá móður. Neysla þess í miklu mæli á meðgöngu hefur verið tengd við fæðingarþyngd nýburans sem og auknar líkur á fósturláti.
Hámarksneysla koffíns skv. EFSA (Matvælastofnun Evrópu)
Hópur | Magn |
Fullorðnir | 400mg |
Barnshafandi konur | 200mg |
Börn og unglingar | 1,4 – 3 mg/kg * |
*Hjá börnum og unglingum er miðað við að neikvæð áhrif á svefn komi fram eftir neyslu 1,4mg/kg, öryggismörk fyrir hjarta og æðakerfi miðast við 3mg/kg.
Innihald koffíns í algengum drykkjum
Orkudrykkir (330ml) | 100-180mg |
Kaffibolli (200ml) | 100mg |
Kóladrykkir (500ml) | 65mg |
Kakódrykkur (250ml) | 4,5mg |
Ýtarefni frá Embætti Landlæknis og MAST
Höfundur greinar
- Erla Guðlaug Steingrímsdóttir, hjúkrunarfræðingur
- Allar færslur höfundar