Mataræði
Mataræði hefur að sjálfsögðu einhver áhrif á lykt loftsins sem við öndum frá okkur. Ástæðan er sú að í sumum matvælum, svo sem lauk og hvítlauk, eru rokgjörn efni sem berast eftir meltingu með blóðinu, meðal annars til lungnanna og enda í útöndunarloftinu. Hið sama getur gerst hjá þeim sem fara í stranga megrun en nokkuð algengt er að þeir verði andfúlir. Við ófullkomið niðurbrot á fitu er hætta á ástandi í líkamanum sem nefnist ketósa. Þá myndast rokgjörn og oft illa lyktandi efni úr fitunni, ketónar, sem enda að einhverju leyti í útöndunarlofti.
Munnhirða
Ef munnurinn er ekki vel hirtur sitja matarörður þar eftir og í þær safnast bakteríur sem meira en nóg er af í munni okkar. Bakteríurnar brjóta niður efni í fæðunni og sum myndefnin geta verið illa lyktandi. Vegna starfssemi bakteríanna er jafnvel hætta á að fæðan rotni á milli tannanna, á tungunni og í kringum góminn ef hún fær að vera nógu lengi í munninum.
Munnþurrkur
Munnþurrkur (xerostomia) getur leitt til andremmu. Þá dregur úr munnvatnsseyti, ekki verður nægilegt munnvatn til að fæðuörður skolist burt og ofangreint ferli fer í gang. Munnþurrkur er reyndar helsta ástæðan fyrir því að fólk er andfúlt á morgnana því yfir nóttina dregur úr munnvatnsframleiðslu og bakteríur eiga auðveldara með að safnast fyrir og valda andremmu.
Munnþurrkur getur stafað af ýmsum lyfjum, kvillum í munnvatnskirtlum eða komið þegar andað er með munninum, eins og þegar nefið er stíflað vegna kvefs. Bæta má úr munnþurrki með því að gæta þess að drekka nóg, helst vatn.
Tungan er stundum uppspretta andremmu
Í heilbrigðu fólki er munnurinn sem sagt að öllum líkindum helsta uppspretta andremmu. Tungan leikur þar stórt hlutverk og þá aðallega sá hluti hennar sem er aftast í kokinu. Ef skafið er af yfirborði tungu hjá andfúlu fólki með skeið kemur á hana gul slímkennd skán sem lyktar mjög líkt og útöndunarloft viðkomandi einstaklings. Talið er að efnið aftast á tungunni geti átt uppruna sinn í slími sem rennur úr nefgöngum ofan í kokið. Megnið af því berist niður í vélindað og þaðan í magann en þó er talið að hluti þess geti loðað við tunguna. Þótt slímið sé alveg lyktarlaust þegar það berst þangað breytist það eftir nokkurra daga sambýli við bakteríurnar í munninum. Sumir einstaklingar sem verða oft andfúlir virðast hafa einhvers konar ofnæmi og mynda óvenjumikið af nefslími sem berst á tunguna.
Í frumstæðari þjóðfélögum er líklegt að aftasti hluti tungunnar hafi verið hreinsaður betur en nú á dögum með því að borða meira grófmeti. Hvort sem það er rétt eða ekki er þetta sá staður í munninum sem er helsta uppspretta andremmu og er lyktin sem þaðan kemur einkennandi. Athyglisvert er að sumir sem stríða við þetta vandamál eru ekki mjög andfúlir þegar þeir blása frá sér, en þegar þeir byrja að tala versnar ástandið til muna. Svo virðist sem að við það að tala berist loft yfir hina virku tungu og lyktin magnist.
Aðrar mögulegar ástæður andremmu
Sjaldgæfara er að andremma sé merki um óheilbrigt ástand eins og staðbundna sýkingu í öndunarveginum, þráláta barkabólgu, sykursýki, truflun í meltingarfærum, lifur eða nýrum. Ef andremma er viðvarandi vandamál og tannlæknir hefur gengið úr skugga um að munnurinn sé vel hirtur og heilbrigður og orsökina því ekki að finna þar, er rétt að leita til læknis til að komast að því hvað veldur. Mjög sjaldgæft er að maginn sé orsök andremmu. Vélindað sem liggur úr kokinu og ofan í magann er nærri alltaf lokað. Það opnast ekki nema þegar kyngt er eða ropað sem hvort tveggja tekur tiltölulega stutta stund. Tóbaksvörur valda andremmu og er það ein af mörgum ástæðum til að hætta að nota þær.
Hvað er til ráða?
Til þess að koma í veg fyrir andremmu er mikilvægast að halda munninum vel hirtum. Matarleifar eiga ekki að fá að sitja í munninum í lengri tíma. Bursta þarf tennurnar kvölds og morgna með flúortannkremi og nota tannþráð daglega. Gott er að bursta tunguna líka. Munnskol gera hins vegar lítið gagn þar sem þau fela andremmu aðeins tímabundið en vinna ekki á vandamálinu.
Grein birt með góðfúslegu leyfi Doktor.is
