Í upphafi síðustu aldamóta, eða um 1900, voru ljósmyndatökur fátíður atburður í lífi hins venjulega manns. Ljósmyndarar voru fámenn starfsstétt og aðgengi að myndavélum lítið. Það kostaði auk þess vænan skilding að komast í ljósmyndastúdíóið og fyrirhöfnin var mikil.
Sjálf ljósmyndatakan var tímafrek en fólkið þurfti að vera grafkyrrt í allt að hálfa mínútu til þess að nægilegt ljósmagn myndi festast á filmunni. Það útskýrir alvarlegan svip fólks frá þessum upphafstíma ljósmyndalistarinnar.
Það varð mikilvægt fyrir fólk að láta ljósmynda sig að minnsta kosti einu sinni yfir ævina. Það varð hefð fyrir því að ljósmynda þá látnu áður en þeir voru bornir til grafar átti fjölskyldan ekki þegar ljósmynd af viðkomandi.
Með þessum hætti var hægt að minnast útlit þeirra látnu um ókomna tíð. Þessi hefð að ljósmynda látna ástvini tíðkaðist víða um Evrópu og einnig hér á Íslandi fyrir um hundrað árum síðan. Ljósmyndirnar í þessari grein koma erlendis frá.
Á þessum tíma var ekki litið á þessar ljósmyndir með hryllingi heldur var þetta leið til þess að varðveita minningu látinna ástvina. Það er líkt og að dauðinn hafi verið eðlilegur hluti af tilverunni.
.
Ýmsar leiðir voru notaðar til að stilla þeim látnu upp fyrir myndatöku. Í þessu tilviki stóð einhver á bakvið tjaldið og studdi þannig við drenginn, sem var látinn.
.
Hér var það litla stúlkan lengst til vinstri í systkinahópnum sem var látin þegar myndatakan átti sér stað.
.
Algengt var að konur dóu á barnssæng áður en ljósmæðrastarfið var viðurkennt innan læknastéttarinnar. Aðstandendur sjást syrgja hina látnu á þessari mynd.
.
Í mörgum tilvikum var líkt og að einstaklingurinn á myndinni væri enn á lífi.
.
Að baki hverri ljósmynd býr mikill harmleikur og sorg. Ekki fylgir sögunni hvernig þessi unga stúlka lést en uppstillingin ber vitni um mikla fyrirhöfn til að gera ljósmyndina sem eðlilegasta. Talið er líklegt að um sé að ræða fermingarmyndatöku sem átti eftir að taka.
.
Börnum var gjarnan stillt upp með eftirlætis leikföngum sínum.
.
Sorg foreldranna leynir sér ekki í þessu tilviki yfir að hafa misst barn sitt.
.
Dauðinn er okkur svolítið framandi í daglegu lífi í dag. Við erum ekki vön að horfa á svona ljósmyndir. Í gamla daga tók stórfjölskyldan öll þátt í ferlinu sem fylgdi í kjölfar andláts ástvina. Hin látnu voru oft til staðar á heimilinu í einhverja daga, sem hluti af sorgarferlinu, áður en þau voru flutt í kirkju og síðar lögð til grafar.
.
Ung móðir heldur á andvana barni sínu.
.
Móðir heldur á látinni dóttur sinni.
.
Það var ýmislegt reynt til þess að láta hina látnu líta út fyrir að vera lifandi á ljósmyndinni. Eins og að stilla hendinni líkt og að barnið væri að nudda andlitið.
.
Í þessu tilviki situr einhver með andvana barn í fangi sínu en felur andlitið á bakvið dúk.
.
Þessi hefð að ljósmynda látna ástvini tíðkaðist víða um Evrópu og einnig hér á Íslandi fyrir um 100 árum síðan.
.
Hér prýða hundar húsbóndans myndina.
.
Stundum var börnum stillt upp líkt og þau væru sofandi. Sorgin skín úr augum systurinnar sem situr til hægri.
.
Hér hefur ljósmyndarinn átt við myndina í eftirvinnslunni og komið roða í kinnarnar á hinum látna.
.
Fyrir aftan þessar systur eru statív sem halda þeim standandi í myndatökunni.
.
Hér hefur ljósmyndarinn gert tilraun til að dekkja augun til þess að koma meira lífi í þau.
.
Höndin styður við höfuðið og ber með sér eðlilegt yfirbragð.
.
Búið er að koma ljósmynd fyrir í hönd hinnar látnu til að auka trúverðugleikann í myndinni.
Heimild: TheMetaPicture.com
