- þyngdartapi, sem maður veldur sjálfur með því að sniðganga ,,feitan“ mat, eða hreyfir sig mjög mikið eða tekur lyf (hægðalyf, vatnslosandi lyf) eða með uppköstum
- mikil hræðsla við að fitna og þyngjast
- áráttu um mat og hitaeiningar
- reglur yfir hvað eigi að borða og hve mikið eigi að hreyfa sig
- ásókn í óhæfilega litla líkamsþyngd
- hormónatruflunum þannig að tíðir hætta
Hvers vegna verður lystarstol?
Ekki er nákvæmlega vitað hvað orsakar lystarstol. Margt hefur þar áhrif. Þetta virðist tengt menningunni, enda sjúkdómurinn að mestu bundinn við hinn vestræna heim og fegurðarímynd nútímakonunnar. Gelgjuskeiðið hefur áhrif svo og ýmsir erfiðleikar og áföll, eins og ástvinamissir. Sérstaklega er mikil hætta á lystarstoli hjá fyrirsætum, ballettdönsurum og úrvalsfólki í íþróttum, því væntingar eru um að það sé mjög grannt.
Hvernig er að vera með lystarstol?
- Maður fær mat og hitaeiningar á heilann. Og alltaf er veriið að bollaleggja hve lítið eigi að borða og hve mikið eigi að hreyfa sig. Ráðgert er að léttast um ákveðinn fjölda kílóa og því er farið í megrun. Megrunarkúrinn fer úr böndunum og engin leið er að hætta honum.
- Sífelldur ótti um þyngdaraukningu.
- Manni finnst maður of feitur, jafnvel þótt þyngdin sé lægri en annarra, sem eru jafnháir
- Tíðir leggjast af.
- Maður einangrar sig frá vinkonunum og tekur ekki þátt í félagslífi.
- Matarvenjur breytast þannig að maður er mjög lengi að borða litla máltíð.
- Notuð eru lyf til að léttast.
- Hægðatregða og magaverkir gera vart við sig.
Hver eru einkenni lystarstols?
- Þyngdartap sem er minnst 15% af eðlilegri þyngd (miðað við aldur og hæð).
- Þyngdartapið er af eigin völdum (fasta, skert næring, hreyfing, vatnslosandi lyf, hægðalyf, megrunarlyf, uppköst).
- Kvíði fyrir fitusöfnun og þyngdaraukningu
- Tíðatruflanir eða þroskahömlur á gelgjuskeiði.
Hvað er til ráða?
- Segðu góðri vinkonu eða vini hvernig þér líður, eða foreldrum eða systkinum.
- Gerðu eitthvað skapandi, eins og að teikna, mála eða skrifa.
- Ekki einangra þig frá öðrum, farðu í bæinn með vinum þínum.
- Hittu lækni þinn eða annað fagfólk á heilbrigðissviði.
- Fáðu næringar ráðleggingar og fylgdu þeim
- Ræddu við aðra, sem hafa þjást af lystarstoli.
Hverjar eru horfurnar?
- Því fyrr sem leitað er lækninga, því meiri eru möguleikarnir á því að ná bata. Því þarf að ná góðri samvinnu við stúlku með lystarstol. Að jafnaði varir sjúkdómurinn í þrjú ár, og maður getur vel náð bata þó að sjúkdómurinn hafi staðið í mörg ár.
Alvarlegar afleiðingar:
- ef ekki er leitað sér lækninga er hætt við því að veikindin verði langvarandi. Langvarandi sultur eykur hættuna á beingisnun (osteoporosis) hjá þeim yngstu getur vöxtur á hæðina staðnað, og hjartavöðvi, lifur, nýru og heili geta skaðast.
- þreyta kemur fram og erfiðleikar við einbeitingu.
- maður verður erfiður í skapi, leiður og sumir fá þunglyndi og sjálfsvígshugsanir.
- hættan á dauða er tíu sinnum meiri en hjá öðrum ungum stúlkum.
Hvernig er hægt að lækna lystarstol?
- Þar sem sjúkdómurinn hefur bæði líkamleg og geðræn einkenni þarf meðferðin að miðast við hvorutveggja. Það er því mikilvægt að læknir sjái um meðferðina, gjarnan í samvinnu við sálfræðing. Einnig er gagnlegt að næringarráðgjafi og sjúkraþjálfari komi að málinu.
- Það er mikilvægt að fræða viðkomandi um sjúkdóminn og afleiðingar hans.
- Eðlilegt næringarástand þarf að nást aftur, og því er viðhöfð næringarráðgjöf og þyngd er mæld reglulega.
- Viðtalsmeðferð. Fjölskyldusamtöl eða einstaklingssamtöl, foreldraráðgjöf, sjúkraþjálfun.
- Stundum er nauðsynlegt að gefa lyf, sérstaklega þegar koma fram þunglyndi eða erfið þráhyggju- og áráttueinkenni.
- Það er hægt að fá meðferð án innlagnar hjá heimilislækni, geðlækni eða sálfræðingi sem hefur reynslu af að meðhöndla átröskun.
- Þegar þyngdartapið er orðið alvarlegt (yfir 20-25 %) getur innlögn verið nauðsynleg. Hægt er að leggjast inn á barna- og unglingageðdeild eða almenna geðdeild, barnadeild eða lyfjadeild.
- Sumir sjúklingar fá einnig lotugræðgi (bulemia nervosa).
Hvaða lyf er hægt að gefa?
- Yfirleitt eru ekki notuð lyf, en ef þunglyndiseinkenni koma fram er hægt að gefa ákveðin þunglyndislyf.
- Einnig má gefa lyf við erfiðum þráhyggju- og áráttueinkennum.
Fleiri greinar á 
Tengdar greinar:
