Unglingsstúlkur í fátækustu löndum heims eru í brennidepli í kynningarviku frjálsra félagasamtaka og Þróunarsamvinnustofnunar Íslands undir heitinu Sterkar stelpur – sterk samfélög. Rannsóknir síðustu ára sýnt að unglingsstúlkan er einn höfuðlykill að því að uppræta fátækt í heiminum. Þrátt fyrir það er staða unglingsstúlkna víða skelfileg, sláandi misrétti, nauðungarhjónabönd, ofbeldi og valdleysi. Þær verða fyrir mannréttindabrotum og mismunun vegna kyns og aldurs. Jafnframt felur átakið í sér hvatningu til allra stúlkna um að standa á rétti sínum og láta rödd sína heyrast, hátt og snjallt.
Nemendum í unglingadeildum grunnskóla og fyrstu árum framhaldsskóla er sérstaklega boðið. Kynningarvikan Sterkar stelpur – sterk samfélög verður 6.- 11. október næstkomandi.
Viðburðir
- Baráttuhátíð í Hörpu þriðjudaginn 7. október kl. 12-13
- Dagur B. Eggertsson borgarstjóri Reykjavíkur.
- Pernille Fenger, framkvæmdastjóri UNPF á Norðurlöndunum.
- Sigríður María Egilsdóttir, laganemi og fv. ræðumaður Íslands.
- Myndbönd, reynslusögur stúlkna í þróunarríkjum og tónlist.
- Úrslit kynnt í myndbandakeppni.
- Tónleikahátíð KÍTON föstudaginn 10. október í Iðnó – unglingsstúlkur stíga á svið
- Myndbandasamkeppni fyrir 18 ára og yngri. Þema: Sterkar stelpur. Bestu myndböndin verða birt á mbl.is.
- Skype-fundir milli bekkja á Íslandi og í þróunarríkjunum um stöðu unglingsstúlkna.
- Sýningar á kvikmyndinni Girl Rising í Bíó Paradís.
- Vatnsfötuganga og áskorun: 10 lítra fata 10 metra – stuðningur við stúlkur í þróunarlöndum.
Unglingsstúlkan
Á hverjum degi upplifa milljónir stúlkna að raddir þeirra séu kæfðar, lífi þeirra ógnað, réttindi þeirra fótum troðin, frelsi þeirra takmarkað – einungis vegna þess að þær eru stelpur. Með kynningarátakinu Sterkar stelpur – sterk samfélög viljum við að íslenska þjóðin sendi stúlkum sem búa við brot á mannréttindum skilaboð um að þær standi ekki einar: að saman getum við breytt heiminum og gert hann betri. Komum heiminum í lag!
Á síðustu hafa rannsóknir dregið fram mikilvægi þess að styrkja sérstaklega unglingsstúlkur í baráttu gegn fátækt. Jafnframt að efnahags- og félagslegar framfarir fátækra þjóða ráðist að miklu leyti á velferð 500 milljón unglingsstúlkna í þróunarríkjum. Sú hugmyndafræði hefur náð mikilli útbreiðslu og vakið heimsathygli, oft kölluð The Girl Effect – eða Stelpuáhrifin. Margoft hefur verið sýnt fram á að fjárfestingar í menntun unglingsstúlkna skila sér beint í betri afkomu allrar fjölskyldunnar, betri næringu, betri heilsu, færri börnum, minni fátækt og betri fjárhagslegri stöðu. Unglingsstúlkan er höfuðlykillinn að því að rjúfa vítahring fátæktar. Þrátt fyrir það er stelpum kerfisbundið mismunað og gildir þá einu hvort er horft er til menntunar, heilsu, næringar, atvinnuþátttöku eða heimilisstarfa.
Nauðungarhjónabönd
Rúmlega 14 milljónum barnungra stúlkna er þröngvað í hjónaband árlega. Sagðar vera gjafvaxta skömmu eftir fyrstu blæðingar, seldar eða giftar, oft miklu eldri mönnum. Þær eru rændar bernskunni. Eignast börn gegn eigin vilja þegar þær eru sjálfar á barnsaldri. Margar deyja af barnsförum sem er helsta dánarorsök þeirra 16 milljóna stúlkna á aldrinum 15-19 ára í fátækustu löndum heims sem verða þungaðar á hverju ári. Ein stúlka af hverjum sjö er gift áður en hún er 15 ára. Fyrir 18 ára aldur eru tæplega 40 prósent giftar.
Ónóg menntun
Mun færri stúlkur fá að fara í skóla en drengir. Fjórðungur stúlkna í þróunarríkjunum eru utan skóla. Af 130 milljónum barna sem ganga ekki í skóla eru 70 prósent stúlkur. Margvíslegar hefðir torvelda þeim skólagöngu. Þær eiga að bera heim vatnið, sinna systkinum, sækja eldivið, sjá um heimilisstörf. Þekkt eru dæmi um að stúlkum sé haldið frá námi vegna þess að menntuð stúlka ógnar karlasamfélaginu. Fleyg eru orð pakistönsku stúlkunnar Malölu Yousafzai sem var skotin í höfuðið fyrir að tala fyrir réttindum stúlkna til náms: Öfgasinnar hafa opinberað hvað hræðir þá mest: stúlka með bók! Enn eru á þriðja hundrað skólastúlkur ófundnar í Nígeríu sem öfgahópar rændu síðastliðið vor gagngert til að koma í veg fyrir að þær menntuðu sig.
Rannsóknir staðfesta að skólaganga stúlkna hefur margfeldisáhrif fyrir þær og samfélagið allt. Eins og afrískur málsháttur segir: Ef þú menntar strák menntarðu einstakling. Ef þú menntar stúlku menntarðu samfélag. Níu ára skólaganga stúlku leiðir til þess að þær giftist síðar og eignast færri og heilbrigðari börn, verða síður fyrir ofbeldi, verða heilbrigðari, skila auknum tekjum inn í fjölskylduna og þjóðfélagið – og eru líklegri til að vera boðberar breytinga í réttindabaráttu stúlkna og kvenna og annarra jákvæðra þjóðfélagsbreytinga. Menntuð stúlka ber með sér von um að vítahringur fátæktar heyri liðinni tíð.
Limlestingar á kynfærum
Einn alvarlegasti glæpurinn gagnvart stúlkum er limlesting á ytri kynfærum þeirra, óbætanlegur skaði sem þær lifa við alla ævi. Rúmlega 125 milljónir núlifandi stúlkna og kvenna hafa verið skornar í þeim 29 ríkjum Afríku og Miðausturlanda þar sem (ó)siðurinn tíðkast enn í mestum mæli. Flestar stúlkurnar eru skornar á unga aldri eða á aldursbilinu 2ja til 15 ára. Þær eru skornar án deyfingar, snípurinn fjarlægður og stundum bæði innri og ytri skapabarmar. Aðgerðin leiðir til mikilla blæðinga, oft alvarlegra sýkinga, fylgikvilla á meðgöngu og erfiðleika í fæðingu, ófrjósemi og mörg dæmi eru um dauðsföll.
Brýn þörf á breytingum
Að ofan eru dæmi um gróft misrétti sem stúlkur búa við og þau eru því miður miklu fleiri. Margt hefur engu að síður þokast í rétta átt á síðustu árum. Valdamiklar stofnanir, fræðasamtök, vísindamenn og sterkir einstaklingar, konur og karlar, hafa tekið málefni unglingsstúlkna upp á arma sína og kallað eftir breytingum. Sífellt fleiri stúlkur ganga menntaveginn, baráttan gegn barnahjónaböndum og limlestingum á kynfærum stúlkna hefur fækkað, barátta gegn kynbundnu ofbeldi skilar árangri og virðing fyrir mannréttindum stúlkna fer vaxandi. Þetta gerist samt allt of hægt og því þurfa ALLIR sem vilja koma heiminum í lag að taka undir kröfuna um að tryggja stelpum hvarvetna í veröldinni fullt jafnrétti og fulla sæmd, heiminum öllum til farsældar.
STERKAR STELPUR – STERK SAMFÉLÖG
Þróunarsamvinnustofnun Íslands – Landsnefnd UN Women á Íslandi – Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, UNICEF á Íslandi – Hjálparstarf kirkjunnar – Félag Sameinuðu þjóðanna á Íslandi – Barnaheill, Save The Children á Íslandi – ABC Barnahjálp – SOS Barnaþorpin á Íslandi – Rauði krossinn – Afríka 20:20 – Alnæmisbörn – Samband íslenskra kristniboðsfélaga
Kidda Svarfdal er ritstjóri og eigandi Hún.is en hún er frá Djúpavík á Ströndum. Hún fór á bát og snjósleða í skólann þegar hún var lítil og var í heimavist í Finnbogastaðaskóla. Hún hefur haft gaman að krossgátum og íslensku frá unga aldri og hefur skrifað ljóð, sögur, pistla og fleira. Ásamt því að skrifa á Hún.is er Kidda, ásamt fjölskyldu sinni, mikið í Djúpavík þar sem fjölskyldan er með ferðaþjónustu.
